Expertisecentrum Buitenpromoveren

Metusalem - door Kerstin

In HP/De Tijd van 6 juni 2017 beweren verouderingsbioloog Peter de Keizer, hoogleraar gerontologie Andrea Maier en human enhancement-filosoof Laurens Landeweerd doodleuk dat het nog deze generatie gaat lukken om veroudering terug te draaien. Bij mensen wel te verstaan. Leeftijden van duizend tot vijfduizend jaar, en zelfs onsterflijkheid flitsen in het artikel voorbij alsof het niets is.

Dat maakt van het Europese programma Een Leven Lang Leren uit 2007, sinds 2014 omgedoopt tot Erasmus+ met als ondertitel 'No matter where you're from, what you do, or how old you are, it's never too late to discover what Erasmus+ could mean for you', opeens een ongelooflijk avantgardistisch initiatief. Maar dan moet de scope van 2020 wel wat opgerekt worden.

Foxo4dri, resveratrol, rapamycine en metformine heten de moderne levenselixers, die in een weliswaar slechte kwaliteit deels al in China op de vrije markt verkrijgbaar zijn. Bij een leeftijd van pakweg 5.000 jaar is op zich Een Leven Lang Leren geen overbodige luxe. Immers: de mensen die worden geboren in 2017 en overlijden in 7017 hebben een tijdperk meegemaakt dat in lengte vergelijkbaar is van het eind van de prehistorie, zeg maar ongeveer ten tijde van de hunebedden, tot heden. Meer nog: ik las ooit een interessant artikel waarin de hoeveelheid informatie die een mens per dag krijgt aangeboden werd uitgedrukt in eenheden Jesus. Het begin van onze jaartelling werd gezet op Jesus 1. Het duurde tot aan het eind van de Middeleeuwen totdat Jesus 2 werd bereikt. Dankzij allerlei cruciale ontwikkelingen, zoals de handel, scholing, industriële revoluties en nieuwe media (die waren er ook al toen de postduif en postkoets werden vervangen), accelereerde de kennisverdubbeling zich in een duizelingwekkend tempo. Ik kan het betreffende artikel helaas niet meer terugvinden (help, wie heeft een tip?), maar ik meende dat we op dit moment ongeveer maandelijks met een hogere trede worden geconfronteerd.

Het Europese programma Een Leven Lang Leren/Erasmus+ is zo bezien van onschatbare waarde en getuigt van een onvoorstelbaar vooruitziende blik. In ieder geval om in praktisch opzicht de tijd te kunnen blijven bijbenen. Maar er speelt ook nog zoiets als zingeving. Wat moet je in hemelsnaam met 5.000 jaar? In de huidige voltooidlevendiscussie gaat het om zeventigers, tachtigers, misschien een enkele negentiger. En dat is al een breekpunt in de coalitiebesprekingen tussen bepaalde partijen. Waar leggen we de grens dan bij de nieuwe levensverwachting? Zelfs Metusalem zou dan met zijn 969 jaar niet echt meedoen (ik bedenk opeens dat de uitdrukking 'zo oud als Metusalem' langzamerhand zal evolueren tot 'zo jong als Metusalem').

Veel van de buitenpromovendi in spe die we spreken, hebben inmiddels alle denkbare vakcursussen, -trainingen, en masterclasses al achter de rug. En ondervinden mid-career (dat noemen we nu nog rond veertig, vijftig jaar) intellectuele leegte. Promotieonderzoek is een mooie nieuwe uitdaging. Na een jaar of zes is ook dat klaar, en dan moet je in dit nieuwe leeftijdsperspectief nog 4.920 jaar (bij de huidige gemiddelde leeftijd van overlijden van 80,1 jaar voor mannen). Overigens is een korter leven mogelijk, namelijk bij overlijden door een ongeluk of (zelf)moord.

Behalve de Europese Commissie had nog iemand een vooruitziende blik: mijn coauteur van het Handboek Buitenpromoveren Floor Basten. De pay-off van haar onderzoeksplatform Campus Orleon luidt al jaren Research or die. In een wat vrijere interpretatie biedt dit een prachtig handvat voor iedereen die de smaak van onderzoek voorgoed te pakken heeft. Niets lijkt namelijk zo toekomstbestendig als onderzoek en wetenschap. Al tijdens mijn promotieonderzoek richtte ik mede om die reden het wetenschappelijk kenniscentrum NIDAA op. Daarmee dacht ik het tot mijn 83,9 jaar, de gemiddelde leeftijd die vrouwen tegenwoordig bereiken, wel mee uit te houden. 't Wordt dus wat langer.

Overigens zet de stijgende lijn zich ook zonder foxo4dri, resveratrol, rapamycine en metformine onmiskenbaar voort. Het CBS - een geweldige database die voor veel promotieonderzoek van waarde kan zijn - meldde op 17 mei jongstleden dat Nederland begin dit jaar 2.225 honderdplussers telde, 124 meer dan een jaar geleden en ruim tweemaal zoveel als twintig jaar geleden. De verwachting is dat deze groep in 2031 meer dan 4.000 leden groot is. Vindt u dit te langzaam gaan of schat u uw persoonlijke kansen om een of andere reden lager in, dan kunt u altijd nog de Russische wetenschapper Anatoli Brouchkov volgen: hij injecteerde zichzelf met de 3,5 miljoen jaar oude (levende!) bacteriestam Bacillus cereus Strain F, die diep in de permafrost van het Siberische Jakoetië was gevonden, in de hoop op die manier het eeuwige leven te verwerven.

Bij nader inzien zijn foxo4dri, resveratrol, rapamycine en metformine dan toch niet zo'n gek alternatief.


Huigsloot, N. (2017). Forever Young. HP/De Tijd, 2017(6).
Europese Unie, Erasmus+.
Perez, R. (2016, 7 september). A Scientist Injected Himself with 3.5 Million-Year-Old Bacteria Hoping to “Extend Life”.

01-07-2017