Expertisecentrum Buitenpromoveren

Be My Eyes - door Kerstin

Het grote voordeel van promoveren op peer reviewed artikelen, is dat er al voor het kant-en-klare proefschriftmanuscript extra ogen van buitenaf hebben meegekeken. Dat is niet alleen handig omdat u zo de eerste golf van kritiek al hebt leren incasseren, maar vooral omdat uw publicatie er beter van wordt. Want soms zijn er anderen nodig voor het diepere inzicht, zo wist Cruijff zelfs zonder doctorstitel al: “Je gaat het pas zien als je het doorhebt.”

Ik herinner me de eerste keer nog. Mijn iPhone ging af, en het was me nog nooit gelukt om snel genoeg op te nemen. Deze keer wel. Het bleek een Nederlandse man die drie pakjes boter voor zich op het aanrecht liet zien: twee pakjes Croma Bakken & Braden, en één pakje Croma Botergoud roomboter. Welke was de roomboter, zo wilde hij weten. Ik vertelde hem dat hij het linker pakje moest pakken, en vroeg hem waarvoor hij het ging gebruiken. Dat bleek een cake voor zijn sportvereniging te zijn. Het gesprek werd verder snel afgerond, en ik verkeerde de rest van de dag een ultieme high die u wellicht herkent van de momenten waarop u denkt ergens écht het verschil te hebben gemaakt. Be My Eyes, zo heet de app die iedereen op zijn smartphone zou moeten hebben, waarmee op het moment van schrijven 819.771 aangesloten ziende mensen 54.660 blinde en slechtziende medemensen helpen.

Samen zie je meer. En dat is een groot goed in de wetenschap. Dat wil niet zeggen dat er zonder zicht geen grote werken kunnen worden verzet. Zo werd Georgius Everhardus Rumphius de ‘blinde ziener van Ambon’ genoemd omdat deze grondlegger van de mariene biologie de laatste 32 jaar van zijn leven, waarin hij zijn beroemdste werk afleverde, blind was. Het verlies aan zicht staat zelfs het winnen van een Nobelprijs niet in de weg, zo ervoer de Zweedse ingenieur Nils Gustaf Dalén. Als directeur van Svenska Aktiebolaget Gasaccumulator (kortweg AGA - ja, van die beroemde gietijzeren fornuizen) raakte hij door een gasexplosie blind. Kwade tongen beweren dat de eervolle prijs hem wellicht uit medelijden is toegekend, en mocht u vergelijkbare plannen hebben voor het behalen van uw doctorstitel: ik zou ervan afzien. De lijst van succesvolle blinde wetenschappers is lang, ook in deze huidige tijd. Van eigen bodem kan ik nog met enige trots noemen de vooraanstaande evolutionair bioloog en paleontoloog Geerat Vermeij, die met drie jaar blind werd vanwege glaucoom.

Van geheel andere orde is de situatie dat u niets aan uw ogen mankeert, en toch blind bent (en blijft) voor uw eigen wetenschappelijke handelen. Onze fysieke blinde vlek ontstaat doordat ons oog niets ziet op de plek waar de zenuwbundel van het oog naar de hersenen loopt. Om die reden kunnen we de hele wereld zien en bekijken, behalve ons eigen letterlijke ‘standpunt’: de grond onder onze voeten. In de wetenschap hebben we een paar handige trucjes om dat figuurlijke probleem op te lossen. Een daarvan is de nulhypothese, waarbij u het tegendeel van uw oorspronkelijke vermoeden probeert te bewijzen. U neemt als het ware een positie tegenover uzelf in, waardoor u opeens wél een blik op uw eigen standpunt kunt werpen. Een ander probaat middel is om aan andere wetenschappers het verzoek te richten ‘Be My Eyes’. Vertalingen daarvan zijn de eerder genoemde peer reviews, en verder het presenteren van papers op conferenties, deelnemen aan PhD-kringen, sparren met het Expertisecentrum Buitenpromoveren, en het allerbelangrijkste: betrokken (co)promotoren.

01-01-2018