Expertisecentrum Buitenpromoveren

Controversieel onderzoek is van alle tijden. Een paar maanden geleden ben ik naar de overzichtstentoonstelling ‘Design van het Derde Rijk’ geweest, in Design Museum Den Bosch. “Pure verheerlijking”, bekritiseert de Bond van Antifascisten dit initiatief over gestileerde propaganda. Het zou een stormloop van neo-nazi’s betekenen, zo vreesden sommigen. Hordes mensen zouden selfies maken met Hitler, waarschuwden anderen. Ruben Vis, algemeen secretaris van het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap, nam vooral aanstoot aan de hoofdvraag van de expositie: ‘Zouden de nazi’s ook zo’n succes hebben gehad als hun design niet zo goed was geweest?’

Als buitenpromovendus heb je de unieke kans om onderzoek te doen in beweeglijke praktijken in het hier en nu. Het gros van de buitenpromovendi die naar onze workshops komen, pakt die kans en doet onderzoek naar een verschijnsel dat verbonden is aan hun werk. Het is daarbij lastig om je los te maken van wat je al denkt te weten: veel aannames zijn door je rijke ervaring zo vanzelfsprekend voor je, dat je ze gemakkelijk stilzwijgend verwerkt in je analyse van wat er aan de hand is. Het is echter de bedoeling dat je al die aannames op hun validiteit toetst voordat je ze veilig als feit kunt veronderstellen. Een truc hiervoor is het creëren van een breakdown of the normal.

Praten over wetenschap is iets heel anders dan (professionele) wetenschapscommunicatie. Wie niet goed nadenkt over doelgroepen, context en andere relevante variabelen, zegt wellicht wetenschappelijk gezien relevante dingen, maar bereikt geenszins het beoogde doel. Ongeacht of dat democratisering van de wetenschap is of, heel simpel, sympathie of op zijn minst begrip winnen voor je standpunt.

NWO, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek die namens de Nederlandse overheid geld verdeelt onder onderzoeksprogramma’s, wist dat financiering van de Event Horizon Telescope letterlijk investeren in een zwart gat was, maar dacht misschien ook dat het dat figuurlijk zou zijn. Weggesmeten geld, dus.

Mijn proefschrift ging over gaten in regels. En daarvan zijn er heel veel. Die gaten dan. En veel verschillende. Iemand verzuchtte eens dat het hem ging duizelen van al die gaten. Kon ik niet een keertje 'mazen' zeggen?