Expertisecentrum Buitenpromoveren

Bij dezen kom ik uit de kast als non-lezer van Habermas. En hoewel ik zijn werk niet gelezen heb, heb ik er in mijn eigen werk zo nu en dan wel aan gerefereerd. Zonder te verblikken of te verblozen. Habermas is immers op mijn vakgebied voor sommige collega’s een geijkt referentiepunt. Logisch dus, welhaast vanzelfsprekend zelfs, om naar hem te verwijzen. Bijna onbeleefd om het niet te doen. Maar is dit eigenlijk wel oké, praten over boeken die je niet gelezen hebt?

De essentie van plagiaat is het overnemen van andermans werk zonder bronvermelding. Plagiaatsoftware claimt proefschriften te herkennen die niet van origine van de hand van de vermelde auteur zijn. Maar wat als het gepresenteerde proefschrift is geproduceerd door artificial intelligence? Geen plagiaat, maar ook niet zelf geschreven...

De grootste valkuil voor enthousiaste onderzoekers is dat ze alles op alles willen betrekken. Begrijpelijk, want dat hoort bij enthousiasme, wat komt van het Grieks voor ‘goddelijke vervoering, inspiratie of bezetenheid’, eigenlijk: een god in zich hebbend. Maar ‘alles’ is heel veel en je kunt, samen met Willem Kloos, wel een God in het diepst van je gedachten zijn, maar daarmee betreed je een andere wereld dan die van de wetenschap. Buitenpromovendi doen er dus beter aan hun enthousiasme ietskes te temperen. Zo heb ik althans zelf ervaren.

De academische wereld staat bol van gedragsregels en omgangsvormen. Zo is per 1 oktober 2018 de nieuwe Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit van kracht geworden. Eerlijkheid, Zorgvuldigheid, Transparantie, Onafhankelijkheid, en Verantwoordelijkheid zijn vanaf die datum de vijf principes die de grondslag vormen van integer onderzoek. "Hé" denkt u meteen, "Waar zijn Betrouwbaarheid, Controleerbaarheid, en Onpartijdigheid gebleven?"

Veel wetenschappers hebben er last van: het gevoel dat de buitenwereld er elk moment achter kan komen dat ze toch niet zo slim zijn als hun titels doen vermoeden. Het gevoel dat je als bedrieger ontmaskerd gaat worden, heet impostor syndrome en komt voort uit twijfel over je eigen prestaties. Heel vervelend, maar je kunt er ook iets aan doen.