Expertisecentrum Buitenpromoveren

Wim Kayzer - door Kerstin

'Een schitterend ongeluk', zo heet de adembenemende serie interviews uit 1993 die Wim Kayzer had met zes onvoorstelbare wetenschappers. Het is misschien wel het beste dat ik ooit op de Nederlandse televisie heb gezien, ook al was dat lang voordat ik zelf ook maar een greintje (dat is overigens 65 milligram, dat onthoud ik makkelijk vanwege mijn geboortejaar) aan promoveren dacht.

Alexander Flemings ontdekte in 1928 penicilline per ongeluk. Nadat hij terugkwam van twee weken vakantie zag hij dat hij een petrischaaltje met wat stafylokokken was vergeten op te ruimen. Tot zijn verwondering was de cultuur niet gegroeid, dankzij de inwerking van de overigens reeds bekende schimmel Penicillium chrysogenum. Een serendipiteit die sindsdien miljoenen levens heeft gered. Niet minder vreugdevol was de ontdekking die farmaceut Pfizer deed over de werking van een medicijn tegen een hartkwaal bij mannen: de bloeddrukverlager bleek ook erectieversterkend te werken, en werd een groot succes als blauw pilletje.

Hoeveel ruimte geeft u uzelf tijdens uw promotieonderzoek voor serendipiteiten? Startende buitenpromovendi vragen ons regelmatig naar het keurslijf van het proposal. Zeker bij het aanvragen van beurzen zoals bij NWO, levert dat veel spanning en onzekerheid op. Immers, bij een te vrijblijvende onderzoeksvraag maakt de aanvraag geen kans, maar een te strikt geformuleerde onderzoeksvraag werkt op voorhand benauwend.

Niemand verwacht van u dat u vier, vijf, zes jaar na de start van uw promotieonderzoek nog precies dezelfde onderzoeksvraag volgt als bij het begin. U hebt 'm aangescherpt of iets verlegd, en dat is alleen maar logisch gezien wat u toen nog allemaal niet wist, en nu wel. Iemand zei mij ooit dat een doel als een vuurtoren is: een geweldig baken om je op te oriënteren, maar als je dat te lang rigide volgt, dan vaar je op de klippen. Alerte roergangers passen vanwege veranderende omstandigheden of inzichten hun koers voortdurend aan.

Ik wens u veel schitterende ongelukken toe.


Kayzer, W. Een schitterend ongeluk (dvd's).
Kayzer, W. (2008). Een schitterend ongeluk. Amsterdam: Balans.

01-01-2017